नेपालमा स्वास्थ्य सामाग्री आयातमा मनलागी छ : सुरेश घिमिरे 

केमिकल एन्ड मेडिकल आपूर्तिकर्ता संघ (केमसन)का अध्यक्ष सुरेश घिमिरेले सरकारसँग स्वास्थ्य उपकरण तथा रसायन परीक्षण गर्ने मेकानिजम नै नभएको खुलासा गरेका छन् ।

आइतबार न्युज एनेन्सी नेपालसँग कुरा गर्दै स्वास्थ्य परीक्षण उपकरण र रसायन आयातकर्ताहरुको छाता सगंठन (केमसन)का अध्यक्ष घिमिरेले सो कुरा बताएका हुन् । उनले मेडिकल औषधीहरु आयात नीतिगत रुपमा व्यवस्थित भए पनि स्वास्थ्य उपकरणहरुको आयातमा भने मनलागी हुने गरेको बताएका छन् । उनले सरकारसँग गुणस्तरीय स्वास्थ्य सामाग्री आयात भए÷नभएरको परीक्षण गर्ने नीतिगत व्यवस्थासम्म पनि नभएको बताएका छन् । उनले राज्यसँग स्वास्थ्य उपकरण गुणस्तर परीक्षण गर्ने मेकानिजम नै नभएकाले कोरोना महामारीको समयमा स्वास्थ्य सामाग्री जथाभावी रुपमा आयात भएको तथ्य स्मरण गराएका छन् । 

कपडा, फलफूल आयात गर्ने व्यवसायीले समेत नेपालमा स्वास्थ्य उपकरणका सामाग्री आयात गर्ने गरेको उनको भनाइ छ ।  उनले सरकारले स्वास्थ्य उपकरण सामानको बजारमा गुणस्तरियता भन्दापनि व्यापारीहरुले कति नाफा खाए भनेर मात्रै अनुगमन गर्ने आरोप लगाएका छन् । सरकारले तत्काल स्वास्थ्य सामाग्रीको गुणस्तरीयता परीक्षणका लागि ल्याबको व्यवस्था गर्नुपर्ने उनले बताएका छन् ।

‘औषधी व्यवसायी संघले धेरै कुरा नियमन गरिहेको छ । डिजेमा दर्ता नभएसम्म औषधि आयात गर्न पाउँदैन । तर ,स्वास्थ्य उपकरण भने जुत्ता, कपडा, फलफूल आयात गर्ने पनि आयात गरिरहेको छ । किनकी यो सामाग्रीमा मार्जिन देख्छ तर गुणस्तरमा हुर्ने काम भएको छैन । स्वास्थ्य उपकरणको मूल्य हेरेर किन्ने गरिन्छ । मूल्य कम भएर मात्रै भएन स्वास्थ्य उपकरण कमसल भएर गलत रिर्पोट दिन्छ । त्यसलै यसलाई ल्याप परिक्षण गुर्न पर्छ । स्वास्थ्य उपकरण एकदमै संवेदनशील सामाग्री हो । तर, यस्ता सामानको आयातमा राज्य खेबर छ । तर कोरोना महामारी पछि केही सतर्क भएको छ । स्वास्थ्य सामाग्री गुणस्तरीय नभएको भनेर नियमन गर्न मिल्दैन । तर, संघमा आवद्ध भएका सदस्यहरुलाई गुणस्तरीय सामाग्री मात्रै आयात गर्न सुझाव दिएका छौँ’ उनले भने । 

‘भोलि जो कोही व्यवसायीलाई समस्या पर्छ भनेका छौँ । तर पनि एक÷दुई जनाले कमाउने आशमा गलत काम गरेका छन । सरकारले अनुगमन गर्ने कुरा दशैंमा खाद्य सामाग्री अनुगमन गरे जस्तै र कोभिड पुनः आयो भन्नेपछि मात्रै अनुगमनको लागि दौडने गरेको छ । सामाग्रीको मूल्य मात्रै हेर्ने गरिन्छ । तर गुणस्तरको अनुगमन हुँदैन । सरकारले व्यापारीले धेरै नाफा खायोकी खाएन भनेर मात्रै अनुगमन गरेको छ । अहिलेसम्म सरकारसँग स्वास्थ्य सामाग्रीको गुणस्तर जाँच गर्ने मेकानिजम नै छैन । पहिलो कुरा त सरकारसँग स्वास्थ्य उपकरणहरुको गुणस्तर मापन गर्ने मेकानिजम हुनुप-यो । स्यापल लिएर परीक्षण गर्ने ल्यापहरु चाहिन्छ त्यो अहिलेसम्म छैन’ उनले भने ।

‘अहिलेसम्म मान्यताका आधारमा सामान आयात भएको छ । आयात गर्ने कम्पनीलाई केही मापदण्ड दिएर लाइसेन्स दिएको छ । त्यही मापदण्डको लाइसेन्सको आधारमा आयात गरिन्छ । लाइसेन्स पनि विभिन्न किसिमका छन् । यस्ता विभिन्न किसिमका गुणस्तरलाई डाक्टरहरु बसेर यस्तो गुणस्तरको छ भनेपछि आयात भएको छ । सरकारले लाइसेन्स दियो भने पुग्यो । सरकारले लाइसेन्स कम मुल्य भएका कम्पनीलाई दिन्छ । यस्तालाई दिँदा गुणस्तरिय सामाग्री आउँदैन । यस्तो हुनु पिडादायि छ । अब यस्तो खालको मानसिकता परिर्वतन गरेर गुणस्तरियता हेरेर सरकारले आयात गर्नु दिनुपर्छ । सरकारले यस्तो खालको नीति बनाउन आवश्यक छ’ उनले भने ।

त्यस्तै अध्यक्ष घिमिरेले कोरोना महामारीको सुरुवातको जस्तै पछिल्लो समय स्वास्थ्य उपकरणको अभाव नभएको बताएका छन् । उहाँले अहिले बजारमा कुनै पनि मेडिकल उपकरणहरुको अभाव नरहेको बताएका छन्  । अहिले बजारमा औषधीको धेरै माग भएकाले पारासिटामोल लुकाएर कृत्रिम अभाव भएको उनले स्वीकार गरेका छन् । उनले आपूर्ति संघले गुणस्तरहीन सामान आयात रोक्नको लागि बारम्बार सरकारसँग छलफल गर्दैै आएको बताएका छन् । तर सरकारले स्वास्थ्य उपकरण आयात गर्दा गुणस्तरीय मापन गर्ने कार्यविधि २०७०÷७१ सालमा बने पनि अहिलेसम्म कार्यान्वयनमा नल्याएको अध्यक्ष घिमिरेले गुनासो गरेका छन् ।

‘पछिल्लो समय स्वास्थ्य परीक्षण उपकरणहरुको कोरोना महामारी शुरुवातको जस्तो अभाव अवस्था रहेको छैन । कोरोनाको शुरुवातको समयमा मास्क,सेनिटाइजर र एप्परोनहरुको अभाव रहेको थियो । कोरोना महामारीको दोस्रो लहरमा अक्सिजन,भेन्टिलेटर अभाव भएको थियो । अहिले कोरोनाको आमिक्रोन तेस्रो भेरियन्ट फैलिरहेको अवस्थामा मेडिकल उपकरणहरुको अभाव रहेको छैन । तर ,अहिले औषधीको धेरै माग भएकाले बजारमा पारासिटामोल लुकाएर अभाव भएको देखिन्छ । अन्य केही मेडिकल सामाग्रीमा त्यस्तो भएता पनि स्वास्थ्य उपकरणहरुको आपूर्तिमा खासै समस्या देखिएको छैन’ उनले भने । 

‘स्वास्थ्य उपकरण सम्बन्धि अनुभव, सक्षम व्यवसायी  भन्दा पनि कोरोनाको सयममा अन्य व्यवसाय भएन स्वास्थ्य उपकरण तथा रसायन सामान आयात गरेर व्यापार गरौँ भन्नेर गुणस्तरियता नहेरी बजारमा ल्याउने काम भएको छ । थरमल गन,मास्क,सेनिटाइजर नक्कली अर्थात मापदण्ड पुरा नभएका काम नगर्ने सामाग्री बजारमा ल्याउने काम भएको थियो । आपूर्ति संघले गुणस्तरहिन सामान आयात रोक्नको लागि बारम्बार सरकारसँग छलफल गर्दैै आएका छौँ । स्वास्थ्य उपकरण आयात गर्दा गुणस्तरिय मापन गर्ने कार्यविधि २०७०÷७१ साल देखि बनेको छ’ उनले भने ।

‘सरकारले यसलाई कार्यान्वयनमा लान कम्पनी छनोट गर्ने, गुणस्तर मापदण्ड पूरा गर्ने र गुणस्तरको लाइसेन्स लिएर त्यसको उत्पादन मात्रै आयात गर्न पाउने भनेर सरकारलाई भनेका छौँ । तर सरकारले अहिलेसम्म माग पूरा गरेको छैन । सरकारको कुन निकायले हेर्ने भन्ने विषयमा नै समस्या रहेको छ । सामाग्री गुणस्तरिय हो की होइन भनेर विज्ञ सरकारले राख्नु पर्ने हुन्छ । त्यो पनि सम्बन्धित क्षेत्रका फरक–फरक विज्ञ आवश्वयकता हुन्छ । यसको व्यवस्थापनको लागि स्वास्थ्य मन्त्रालयमा विभाग नै राख्नुपर्छ भन्ने हाम्रो माग रहेको छ । अहिले सरकार कोरोनाको भ्याक्सिन लगाएर कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्नेमा नै अलमलिएको छ’ उनले भने ।

उनले पछिल्लो समय स्वास्थ्य उपकरणका विभिन्न स्वास्थ्य सामाग्रीहरु बजारमा नक्कली पाउन थालेकाले यस्ता सामाग्री आयात नगर्न व्यवसायीहरुलाई संघले सचेत गराउँदै आएको बताएका छन् ।